Józef Wittlin
Urodzony w 1896 roku w Dmytrowie (obecnie Ukraina). Poeta, eseista, prozaik i tłumacz. Do 1922 roku mieszkał we Lwowie, skąd przeprowadził się początkowo do Łodzi, następnie do Warszawy. Maturę uzyskał w Wiedniu, tam też podjął studia (germanistka, romanistyka i historia sztuki), które zarzucił z uwagi na wybuch pierwszej wojny światowej. W 1916 roku, wraz z przyjacielem Józefem Rothem, został wcielony do armii austriackiej. Pomimo odbycia przeszkolenia w elitarnym wiedeńskim 21 Batalionie feldjegrów, z powodu stanu zdrowia nie trafił na front. W 1918 roku powrócił do Lwowa, gdzie stał się świadkiem i uczestnikiem polsko-ukraińskich walk o miasto. Te doświadczenia odcisnęły na nim silne piętno i wpłynęły na propagowanie przez niego postaw pacyfistycznych.Wittlin debiutował jako poeta jeszcze w 1912 roku. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości związał się z ekspresjonistami skupionymi wokół czasopisma “Zdrój”. W tamtym okresie miał miejsce też jego debiut książkowy (Hymny - 1920). Przeprowadzki do Łodzi i Warszawy przyczyniły się do jego zbliżenia się ze środowiskiem Skamandrytów. Przełom lat 20. i 30. to częste pobyty we Włoszech i Francji, a także intensywne prace nad powieścią Sól ziemi, najbardziej znanym dziełem pisarza.Wittlin opuścił Polskę w lipcu 1939 roku, jak miało się okazać, ostatecznie. Początek wojny spędził we Francji i Portugalii, w 1941 roku wraz z rodziną wyjechał do Stanów Zjednoczonych i zamieszkał w Nowym Jorku. Intensywnie uczestniczył w życiu emigracyjnym, nawiązując współpracę z najważniejszymi ośrodkami emigracyjnymi, w tym: “Wiadomościami”, “Kulturą” i Radiem Wolna Europa. Współtworzył też prasę emigracyjną w USA. Opublikował m.in. Hymny (1920), Etapy (1933), Orfeusz w piekle XX wieku (1963). Zmarł w 1976 roku w Nowym Jorku.
Fot.: Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu
